Skąd się (nie) wzięła nazwa "bistro"

Niedawno na zajęciach z Sociolinguistique madame la prof odniosła się do jednej z ciekawych francuskich "legend miejskich". Mam na myśli słowo bistro i rzekome jego pochodzenie.

Termin ten oznacza mały lokal, typowy dla Paryża, połączenie restauracji i kawiarni, pełne ściśniętych stolików i krzeseł, które ustawia się także na chodniku (teraz, w listopadzie, Paryżanie także zasiadają na dworze, bowiem wszystkie knajpki wyposażone są w specjalne lampy, ogrzewające swych gości), a część restauracji otwiera nawet specyficzne "przesuwane" ściany z szybami, wypuszczając na ulicę zachęcające zapachy przyrządzanych potraw, niwelując granicę miedzy tym, co wewnątrz i tym, co na zewnątrz.

Wracając do tematu: potocznie wywodzi się etymologię słowa bistro od... rosyjskiego zawołania Kozaków, którzy w 1814 roku towarzyszyli carowi Aleksandrowi I w jego triumfalnym pochodzie do Paryża po pokonaniu Napoleona. Dotarłszy do miasta, rozsiadając się po paryskich lokalach, wołali tylko do kelnerów i szynkarzy, żeby szybciej i szybciej podawano im kolejne trunki. Z rosyjskiego zatem: bystro!

Piękna to legenda, oparta na tzw. etymologii ludowej, czyli bardzo frywolnym czasem tłumaczeniu nazw (w Polsce też mamy okazałe przykłady: np. miasto Toruń zwie się tak podobno od okrzyku Wisły w stronę pobliskiej wieży: "To ruń!". Na powstałych ruinach założono to polskie miasto i upamiętniono przemowę rzeki). Powracając jednak do bistro: słowo to zdecydowanie nie pochodzi od zawołań Kozaków. Wywodzi się je od bistraud (w wymowie właśnie [bistro]), które oznaczało dawniej służącego, zwłaszcza usługującego przy stole.

I choć kolejny raz miejska legenda okazała się być w istocie samą legendą, wyobrażam sobie czasem, jak do mijanych kafejek wpada nagle Kozak, wrzeszcząc: быстро!

Bistro Petit Zinc w pobliżu mojej uczelni. Trochę nie na moją kieszeń, ale wpadnę tu choć raz przed wyjazdem. Cały lokal utrzymany jest w pięknej, secesyjnej stylistyce.